Duurzaamheidsverslaglegging in een stroomversnelling door de nieuwe CSRD-regelgeving

Steeds meer grote organisaties moeten gaan rapporteren over duurzaamheid. Hartstikke leuk allemaal, maar soms ook best verwarrend al die termen. Helemaal wanneer er ineens allerlei regels en plichten bij komen kijken. Want rapporteren over duurzaamheid, hoe doe je dat eigenlijk? Hoe hou je het relevant? En belangrijker: hoe zorg je ervoor dat je gaat voldoen aan de toekomstige eisen?  

In deze blog nemen we je mee in wat de nieuwe regelgeving betekent voor jou als grote organisatie, bereiden we je voor op de nieuwe rapportage-eisen en vertellen we hoe je de CSRD kan inzetten om op een toekomstbestendige manier te groeien.

Wat is de CSRD?

Om gelijk met die verwarrende afkortingen te beginnen: de CSRD-regelgeving is de vervanger van NFRD. Oftewel: Non-Financial Reporting Directive 🡪 Corporate Sustainability Reporting Directive. Deze nieuwe regelgeving gaat een aantal belangrijke zaken veranderen wat betreft het rapporteren over duurzaamheid. Wij bij DDA leggen graag de link tussen duurzaamheid en toekomstbestendigheid, en dat is precies wat de CSRD nu in de regelgeving laat terugkomen. 

Naast het feit dat er meer organisaties moeten gaan rapporteren over ESG-zaken (Environmental, Social & Governmental), moet die informatie ook gedetailleerder en volgens strengere richtlijnen worden gepresenteerd. De grootste verandering zit wellicht in het feit dat het binnen drie jaar na ingang van de CSRD-standaarden een kwaliteitsborging door een externe partij verplicht wordt. Dit is volgens hetzelfde principe als de accountantscontrole bij een jaarrekening. Waar nu alleen wordt gecheckt op de aanwezigheid van ESG-informatie gaat de controle voortaan ook inhoudelijk zijn.

Naast belangrijke inhoudelijke veranderingen is ook de terminologie aangepast. Dit omdat de oorspronkelijke term volgens sommigen suggereert dat dit onderdeel van de verslaglegging los staat van de financiële prestaties van een organisatie. Dat is natuurlijk niet zo, het tegenovergestelde is waar. De nieuwe regelgeving is juist bedoeld om beide onderdelen (financiën en duurzaamheid) meer in elkaar laten overvloeien, om op die manier de kloof tussen ESG-zaken en financiën te dichten. Waar de NFRD sprak over het ‘rapporteren over niet-financiële informatie’, spreekt de CSRD nu over een ‘duurzaamheidsverslag’.

Voor wie is de CSRD?

Sinds 2017 moeten de zogeheten OOB’s (inderdaad, nog zo’n afkorting) al rapporteren over het beleid van de organisatie met betrekking tot milieuzaken (zoals CO2-uitstoot en het gebruik van natuurlijk kapitaal) en sociaal-maatschappelijke zaken (zoals diversiteit en mensenrechten). OOB’s zijn organisaties van openbaar belang, die door hun omvang of functie in het maatschappelijk verkeer de belangen van grotere groepen raken, zoals beursgenoteerde bedrijven, banken en andere financiële instellingen.

In de nieuwe CSRD is die scope flink uitgebreid. Niet alleen beursgenoteerde ondernemingen, maar ook niet-beursgenoteerde ondernemingen moeten verplicht gaan rapporteren volgens de CSRD-standaarden. Het gaat daarbij om bedrijven die voldoen aan 2 van de onderstaande criteria:

• Gemiddeld aantal werknemers van meer dan 250 over het boekjaar
• Een balanstotaal van meer dan € 20 miljoen 
• Een netto-omzet van meer dan € 40 miljoen.

Dat zijn maar liefst 50.000 bedrijven (voorheen 12.000), die samen goed zijn voor zo’n 75% van de totale Europese omzet.

Waarom CSRD?

In Europa hebben we ons gecommitteerd aan de doelstellingen vanuit de Europese Green deal en het Parijse klimaatakkoord: zero emissies en de opwarming onder de 1,5 graad houden. Als we die doelstellingen willen halen zullen we onze ambities verder moeten concretiseren. We moeten af van het vrijblijvende karakter rondom duurzaamheid: acties die enkel zijn gericht op imago moeten gaan behoren tot de verleden tijd.

Een andere, belangrijke reden waarom de bestaande NFRD verder wordt aangescherpt is ten behoeve van de financiële sector. Het doel is om investeringsportfolio’s te verduurzamen, maar om dat te kunnen doen is het wel van belang dat bedrijven relevante ESG-informatie verstrekken (conform standaard richtlijnen). 

De Europese Commissie schrijft daar het volgende over:
“Beleggers, waaronder vermogensbeheerders, willen beter inzicht verkrijgen in de risico’s en kansen van duurzaamheidskwesties voor hun investeringen, evenals de effecten van die investeringen op mens en milieu”

Met deze nieuwe regelgeving wordt erkend dat je simpelweg niet meer kan rapporteren over de financiële gezondheid (en dus toekomstverwachtingen) van je bedrijf zonder het te hebben over de impact van zaken als klimaatverandering, grondstoffentekort, klimaatregelgeving of MVO. Zoals we al eerder gezegd hebben: toekomstbestendigheid en duurzaamheid gaan hand in hand.

In het kort is de CSRD in het leven geroepen om de volgende drie punten:

1. Een bredere kijk op kansen en risico’s

Nadenken over de impact van keuzes, zoals het doen van belangrijke investeringen, op mens, milieu en de maatschappij als geheel. De focus ligt daarbij ook op de lange termijn.
Deze informatie kan gebruikt worden door investeerders bij het verduurzamen van hun investeringsportefeuille.

2. Transparantie

Het creëren van een standaard ‘framework’ om ESG-informatie meetbaar en vooral controleerbaar te maken neemt het vrijblijvende karakter weg: het afvinken van de verplichting om ‘iets’ over duurzaamheid zeggen is verleden tijd. Een betere wereld begint niet met greenwashing, maar met echt inzicht, concrete ambities en doelstellingen die de geloofwaardigheid versterken. Het ontwikkelen van die standaard wordt gedaan door de EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group) in samenwerking met onder andere de GRI (Global Reporting Initiative). Naar verwachting is de eerste set klaar in Oktober 2022.

3. Actie/nut

Informatie overbrengen is één ding, de vraag is wat je er mee gaat doen. De CSRD-standaard moet ervoor zorgen dat die informatie te begrijpen, beoordelen en vergelijken is. Het moet inzicht bieden voor al je share- en stakeholders, en belangrijker: aanzetten tot actie. 

Waar moet je over rapporteren? 

De CSRD richt zich op alle relevante factoren die vallen onder de aandachtsgebieden Environmental, Social & Governance. Het inzicht dat daaruit voortvloeit moet er voor zorgen dat investeringen duurzamer worden, zowel in eigen bedrijfsactiviteiten als op de kapitaalmarkt. De CSRD volgt daarin de lijn van de EU Taxonomie, een lijst van de Europese Commissie waarin duidelijk wordt gemaakt ‘welke activiteiten wel of niet duurzaam mogen heten, op grond van hun wetenschappelijk getoetste bijdrage aan het voorkomen van klimaatverandering of beperken van de gevolgen ervan.’ 

De eerste set ‘Sustainability Reporting Standards’ is zoals gezegd nog in ontwikkeling en wordt in Oktober 2022 gepubliceerd. Dit is wat we tot nu toe weten over de eisen:

• Dubbele materialiteit

Materialiteit is het beste uit te leggen als relevantie of significantie. De reden dat dit zo’n belangrijk thema is binnen de CSRD is niet moeilijk: je moet je als bedrijf richten op de zaken waar je daadwerkelijk invloed op hebt, niet op wat het beste scoort op marketinggebied. 

Het in kaart brengen van de materialiteit van jouw organisatie zal verduidelijken waarom een thema als duurzaamheid en een gezonde bedrijfsvoering niet los van elkaar kunnen worden gezien en dat veel duurzaamheidsthema’s wel degelijk (financiële) impact kunnen hebben. 

Om als bedrijf te beslissen over welke ESG-thema’s je gaat rapporteren kan je een materialiteitsanalyse doen, waar verschillende thema’s worden gerangschikt op basis van significantie en invloed, zoals te zien in Figuur 1. Wanneer een thema hoog scoort op één of beide dimensies kan het betreffende thema worden gezien als materieel. 

Belangrijk is om te beseffen dat dit proces twee kanten op werkt: inside-out én outside-in. Dat wil zeggen dat er dingen gebeuren in de externe omgeving die mogelijk van invloed zijn op een bedrijf, maar ook dat de acties van een bedrijf invloed hebben op hoe die externe omgeving er (nu of in de toekomst) uit ziet. Je brengt dus niet alleen de risico’s voor je eigen bedrijf in kaart, maar denk je ook vanuit het perspectief van de maatschappij als geheel. Welke risico’s loopt de omgeving door acties van jouw bedrijf? 

Het gaat hierbij om:
1) zaken die het beeld of keuzes van stakeholders significant kunnen beïnvloeden en;
2) de impact die je als bedrijf hebt op ESG-zaken.

• Lange termijndoelstellingen 

Voorheen was het voldoende om te rapporteren over de genomen acties of initiatieven van het afgelopen jaar. Dat is niet langer het geval. Het wordt verplicht om te rapporteren over de lange termijndoelstellingen met betrekking tot de thema’s die voortkomen uit de materialiteitsanalyse. De voortgang moet jaarlijks worden aangetoond, dus de doelstellingen dienen concreet en meetbaar te zijn. 

• Immateriële zaken

Onder immateriële zaken vallen bijvoorbeeld sociaal, menselijk en intellectueel kapitaal. Naast het zijn van een organisatie waar geld- en materiaalstromen in en uit gaan, is een bedrijf ook een werkplek, een ontwikkelingsplek, een bron van kennis en een onderdeel van een waardevol netwerk aan relaties. Ook deze zaken bepalen de gezondheid en toekomstverwachtingen van een bedrijf. Daarom is het van belang om naast cijfers over milieu, ook informatie over immateriële zaken (intangibles) als sociaal, menselijk en intellectueel kapitaal te verstrekken.

Welke stappen moet ik zetten?

Allereerst is het belangrijk om in kaart te brengen of je als organisatie in de nieuwe scope valt. Is dat het geval? Dan moet je aan de bak. Is dat niet het geval? Dan is het alsnog aan te raden om de CSRD-standaarden aan te houden als richtlijn. Het is enerzijds enorm goed om te weten hoe je er als bedrijf voor staat, niet alleen op financieel gebied, maar dus ook op het gebied van ESG-zaken. Anderzijds is het voor te stellen dat de scope in een later stadium verder wordt uitgebreid. En in dat geval ben je alvast goed voorbereid. Hieronder wordt de aanpak in een aantal stappen kort samengevat. Vind een volledig overzicht op onze  CSRD pagina of bekijk hieronder ons CSRD Stappenplan.

1. Het in kaart brengen van de (dubbele) materialiteit

Waar heeft de organisatie impact op en wat heeft impact op de organisatie? Met het beantwoorden van deze vragen kom je er achter welke ESG thema’s er echt belangrijk zijn voor jouw organisatie. Deze thema’s moeten dan ook terugkomen in het opgestelde beleid en in de duurzaamheidsrapportage. Simpel gezegd: voor een aannemer is het gek als de hoofddoelstelling is dat men het papierverbruik terug wil dringen. Dit is uiteraard belangrijk maar niet hetgeen de organisatie het meeste impact heeft en ook niet wat het meeste impact heeft op de organisatie.

2. Maak die impact inzichtelijk, concreet en tastbaar en stel doelen

Het is daarbij van belang om niet alleen naar het afgelopen jaar te kijken. Behandel zowel informatie over het verloop van de afgelopen jaren als toekomstgerichte informatie. Presenteer zowel kwalitatieve als kwantitatieve informatie over alles waar je als organisatie invloed op hebt (binnen het materiële thema). Dat betekent dat de informatie moet gaan over de gehele waardeketen indien nodig. Een simpel voorbeeld is het opstellen van doelen op het gebied van CO2 reductie. Een doel zou kunnen zijn om in 2030 ten opzichte van 2020 50% CO2 te reduceren. Belangrijk is dan te weten hoeveel CO2 de organisatie in 2020 uitstoot en vervolgens jaarlijks de voortgang te presenteren. Daarbij is het belangrijk om ook transparant te zijn over de acties die de komende jaren door de organisatie uitgevoerd gaan worden om de 50% reductie in 2030 te behalen.

3. Het opzetten van een managementsystemen

Om de doelstellingen te behalen zal er een beleid ontwikkeld moeten worden dat daaraan bijdraagt. Ontwikkel een stuurcyclus die er voor zorgt dat de voortgang wordt gemonitord en er waar wordt nodig bijgestuurd. Het managementsysteem zou goed gekoppeld kunnen worden aan een bestaand managementsysteem (bijvoorbeeld ISO 9001 of 14001), mits aanwezig uiteraard.

4. Interne controle

Ter voorbereiding op de externe (accountants-)controle is het raadzaam om ook een interne controle te doen.  Dit is een middel om vooraf te toetsen of de organisatie voldoet aan de eisen van de CSRD. Dit kan intern worden georganiseerd, maar ook gedaan worden door een extern bureau. De inzichten die hieruit worden opgedaan worden vervolgens gebruikt om meer zekerheid te creëren tijdens de externe controle.

Hoe dan verder? (controle)

Momenteel controleert een accountant alleen op de aanwezigheid van de niet-financiële informatie zoals voorgeschreven in de NFRD. Inhoudelijk wordt er nauwelijks gekeken naar de juistheid van gepresenteerde feiten of de haalbaarheid van doelstellingen. Met de ingang van de CSRD zal deze vrijblijvendheid geleidelijk aan afnemen. Vanaf dan is het verplicht om de duurzaamheidsverslaglegging door een onafhankelijke partij te laten controleren. 

Die partij toetst dan vooral op:
– Onderbouwing van de veronderstellingen
– Oordeel over de toekomstgerichte informatie en de totstandkoming daarvan
– De omgang met- en verwerking van onzekerheden

Er zal een digitaal XHTML-format gehanteerd moeten worden bij presentatie van de ESG-informatie. Daarnaast komt er een centraal Europees toegangspunt wat alle rapportages van bedrijven zal centraliseren. Dit maakt het verzamelen, controleren en vergelijken makkelijker en toegankelijker. Daarnaast is het verplicht om de duurzaamheidsverslaglegging onderdeel te maken van het bestuursverslag.

Het is voor de hand liggend dat de controle uitgevoerd zal worden door accountantskantoren. Daar bestaat echter nog wat discussie over, Europese lidstaten bepalen namelijk zelf wie die controle op zich neemt. In Nederland is besproken om dit niet alleen op de schouders van de accountancysector te laten rusten, maar de vraag is of dat mogelijk is in verband met de strenge eisen. 

Naast de grote veranderingen voor bedrijven vergt het ook voor accountantskantoren veel inspanning om klaar te zijn voor deze nieuwe ontwikkeling. Het is de bedoeling dat de CSRD-eisen al vanaf 2023 gaan gelden, daarom is het van groot belang om nu al te beginnen met de voorbereidingen. Vind de uitgewerkte stappen en meer informatie over de Corporate Sustainability Reporting Directive op de CSRD pagina.

De komende jaren zal duidelijk worden hoe de invulling van de CSRD er exact uit gaat zien. Deze blog updaten we constant. 

Wil je meer weten over de invulling van de CSRD of er nu al mee aan de slag gaan? Bekijk hier de pagina waar we meer uitleggen over de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en vraag geheel vrijblijvend een offerte aan!