ESG environment: maak je milieu-impact aantoonbaar volgens CSRD & ESRS

ESG staat voor Environmental, Social en Governance. In dit artikel focussen we op de E van environment: alles wat met milieu-impact (ofwel leefomgeving) te maken heeft. ESG environment raakt direct de manier waarop je onderneming omgaat met klimaat, grondstoffen en natuur.

Voor bedrijven betekent dit: niet alleen netjes je CO₂-cijfers op orde hebben, maar vooral laten zien dat je structureel werkt aan voorkomen of verminderen van schade, circulair gebruik van materialen, biodiversiteit en verantwoord waterbeheer. Banken, opdrachtgevers en aanbestedingen vragen steeds vaker expliciet naar leefomgeving / milieu kpi’s en plannen voor verbetering.

 Dat klinkt als heel veel, maar met de juiste stappen breng je focus aan en bouw je aan vertrouwen. Hoe pak je dit aan, zonder te verdrinken in regels en spreadsheets?

Wat valt er onder ESG milieu?

Binnen de ESRS-standaarden wordt milieu / leefomgeving uitgewerkt in vijf thema’s:

1. E1 klimaatverandering: CO₂-uitstoot (scope 1, 2 en 3), energietransitie en klimaatrisico’s.
2. E2 vervuiling: lucht-, water- en bodememissies en schadelijke stoffen.
3. E3 water en mariene hulpbronnen: verantwoord watergebruik, afvalwater en bescherming van ecosystemen.
4. E4 biodiversiteit en ecosystemen: behoud van natuur, landgebruik en impact op beschermde gebieden.
5. E5 grondstoffengebruik en circulaire economie: afvalreductie, recycling en efficiënt gebruik van materialen.

De standaarden vragen om impacts risico’s en kansen te beschrijven én deze te beheren met beleid en KPI’s. Denk aan emissiecijfers, energie-intensiteit, afvalstromen, wateronttrekking of percentage hergebruikte materialen. Belangrijk is de koppeling met je strategie en governance: hoe zorgt het management ervoor dat milieu-impact structureel onderdeel is van de bedrijfsvoering?

E1 — klimaatverandering (CO₂, energie en transitieplan)

Onder ESRS E1 valt alles wat je uitstoot en verbruikt: van gas en elektriciteit tot de volledige scope 3 in je keten. Veel bedrijven schrikken van scope 3, omdat dit de indirecte emissies zijn in de hele waardeketen. Toch is dit vaak de grootste bron van uitstoot.

KPI’s zijn o.a.:

1. scope 1–3 emissies, in tonnen CO₂-equivalent;
2. energieverbruik per FTE of per omzet-eenheid;
3. aandeel hernieuwbare energie in totaalverbruik.

Naast cijfers vraagt de ESRS om een klimaattransitieplan: welke doelen stel je, en hoe bereik je die? Denk aan reductiepercentages richting 2030, investeringen in elektrische mobiliteit of verduurzaming van vastgoed. Bedrijven laten zo zien dat ze voorbereid zijn op de Europese klimaatwet. De Europese klimaatwet stelt dat de EU en haar lidstaten in 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Bedrijven krijgen verplichtingen opgelegd via wetten die voortvloeien uit de klimaatwet zoals de CSRD.

E2 — vervuiling (lucht, water en bodem)

ESRS E2 draait om vervuilende emissies. Dit gaat niet alleen om zware industrieën, maar ook om kleinere bedrijven die met oplosmiddelen, brandstoffen of stikstofuitstoot te maken hebben.

Voorbeelden van KPI’s:

1. emissies van NOx, SO₂ of fijnstof per jaar;
2. lozingen in water, inclusief incidenten;
3. naleving van vergunningen en audits.

Bedrijven beschrijven ook maatregelen om vervuiling te voorkomen of te beperken. Denk aan filtersystemen, gesloten circuits of strengere interne normen. Zo maak je zichtbaar dat je milieuschade structureel terugdringt.

E3 — water en mariene hulpbronnen

Watergebruik komt steeds hoger op de agenda. In sommige regio’s is waterstress al een serieus bedrijfsrisico. ESRS E3 vraagt je om te rapporteren hoeveel water je onttrekt, hoeveel je loost en hoe dit de omgeving beïnvloedt.

Belangrijke KPI’s zijn:

1. totaal waterverbruik (m³ per jaar);
2. % water hergebruikt in processen;
3. aantal locaties in waterstress gebieden;
4. kwaliteit van geloosd water.

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je inzicht krijgt in koelsystemen, schoonmaakprocessen of gebruik van grondwater. Dit helpt niet alleen bij wetgeving, maar kan ook helpen bij de reductie van watergebruik en bijhorende kosten.

E4 — biodiversiteit en ecosystemen

ESRS E4 richt zich op je impact op natuur en biodiversiteit. Denk aan de locatie van je activiteiten ten opzichte van beschermde gebieden zoals Natura2000, landgebruik of effecten op ecosystemen.

KPI’s zijn o.a.:

1. oppervlakte landgebruik (ha);
2. investeringen in natuurherstel;
3. maatregelen om biodiversiteit te beschermen.

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je in kaart brengt waar je grondstoffen vandaan komen, of dat je maatregelen neemt op je eigen terrein (groene daken, inheemse beplanting, biodiversiteitsbeheer). Biodiversiteit wordt vaak gezien als complex, maar juist kleinere stappen laten zien dat je verantwoordelijkheid neemt.

E5 — grondstoffengebruik en circulaire economie

Het laatste thema, ESRS E5, gaat over circulaire economie en efficiënt gebruik van materialen. Afvalstromen en recycling zijn hier de sleutel.

KPI’s zijn bijvoorbeeld:

1. totale hoeveelheid afval per jaar;
2. % gerecycled afval;
3. % secundaire grondstoffen in producten of verpakkingen.

Dit is vaak een kansrijk thema: door slimmer met materialen om te gaan, bespaar je kosten én voldoe je sneller aan klantvragen. Denk aan circulaire inkoop, hergebruik van materialen en samenwerking met afvalverwerkers.

Wat verandert er door de ‘quick fix’ van juli 2025?

De Europese Commissie voerde in juli 2025 quick-fix-aanpassingen door om de rapportagelast te verlichten. Voor milieu / leefomgeving betekent dit dat bedrijven tot 750 FTE tijdelijk bepaalde onderdelen, zoals scope 3-emissies en biodiversiteitsrapportage, mogen uitstellen. Dit geeft ruimte om stapsgewijs data op te bouwen.

Let wel op: de kern blijft overeind. Uiteindelijk moet je als bedrijf inzichtelijk maken hoe je milieu-impact beheerst en vermindert. De quick fix is dus geen vrijbrief, maar een adempauze om systemen en processen op te bouwen. Kijk ook naar de aanbevolen standaard van de EC: VSME rapportage voor het mkb.

Materialiteit en due diligence: zo hou je grip

Een belangrijk principe in de CSRD en ESRS is dubbele materialiteit. Je moet rapporteren over:

1. Welke leefomgeving / milieu-impact wérkelijk relevant is voor de maatschappij (impactmaterialiteit);
2. Welke impact vanuit de organisatie op de leefomgeving wérkelijk relevant is;
3. Welke leefomgeving / milieu aspecten financieel materieel zijn voor je onderneming (financiële materialiteit).

Lees meer over dubbele materialiteit.

Praktisch stappenplan: van nulmeting naar rapportage

1. Nulmeting: start met je CO₂-footprint en energieverbruik. Dit vormt de basis van alle rapportages.
2. Materialiteitsanalyse: bepaal samen met stakeholders welke thema’s (E1–E5) voor jouw bedrijf écht relevant zijn.
3. Doelen en beleid: stel concrete reductiedoelen en beleidsmaatregelen vast. Leg vast wie verantwoordelijk is.
4. Acties en KPI’s: voer verbetermaatregelen door en monitor voortgang met duidelijke indicatoren.
5. Rapportage: publiceer jaarlijks volgens de ESG-strategie en ESRS. Gebruik de quick fix waar nodig om gefaseerd te rapporteren.
   

Zo helpen wij je verder

Wij vertalen milieu / leefomgeving naar resultaat: een scherpe ESG-strategie, een gedragen materialiteitsanalyse en werkbare KPI’s die je gewoon uit je bestaande systemen kunt halen. We begeleiden stakeholderdialogen, due diligence en governance, en zorgen dat je rapportage in lijn is met de CSRD en de laatste omnibus regelgeving.

Wil je direct snelheid maken, risico’s verlagen en sterker staan in aanbestedingen en klantvragen rond ESG-environment? Neem contact op — we denken graag met je mee, van nulmeting tot publicatie.